Arbeidsmarkt nog steeds muurvast ondanks recordaantal openstaande vacatures

De jaarlijkse barometer over personeelsverloop van Securex herbevestigt de trend van de voorbije jaren: ondanks het recordaantal openstaande vacatures, blijft het totale personeelsverloop in België stabiel rond de 10%, dit wil dus zeggen dat minder dan 1 op 10 van de Belgische werknemers in de privésector van job veranderd is. In 2018 veranderde iets meer dan 1 op 20 werknemers uit eigen initiatief van job. In 1 op 25 gevallen nam de werkgever het initiatief om het contract met de werknemer te verbreken. Volgens Securex zijn de vergrijzende beroepsbevolking, het huidig wetgevend kader en de kwalitatieve mismatch op de Belgische arbeidsmarkt, de belangrijkste oorzaken van deze inertie op de arbeidsmarkt. “Hoog tijd om meer mensen aan het werk te zetten en de arbeidsmarkt in beweging te brengen”, zegt Frank Vander Sijpe, HR Research Director bij Securex.

Securex voert jaarlijks onderzoek naar het personeelsverloop bij de Belgische werknemers met een arbeidscontract van onbepaalde duur in de privésector. Het vrijwillig verloop stijgt in 2018 opnieuw zeer gering, van 5,75% in 2017 naar 5,85% in 2018. Na een periode van daling stellen we sinds 2015 een zeer geringe stijging (van 4,97% naar 5,85%) vast. Ondanks de stijging blijft dit echter nog steeds een heel laag cijfer. Dit kan worden verklaard door het feit dat in België, de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd de norm blijft en het vooruitzicht op een stabiele loopbaan bij een werkgever het ultieme doel blijkt.

Het onvrijwillig verloop blijft nagenoeg stabiel op een laag niveau sedert 2015 (3,98% naar 3,58%). Ten opzichte van vorig jaar is er een lichte daling merkbaar (van 4,1% naar 3,58%).

Frank Vander Sijpe: “De arbeidsmarkt zit muurvast, en dat ondanks een recordaantal vacatures in alle marktsegmenten in België. Werknemers blijken vast te zijn gelijmd op hun stoel. We zien verschillende redenen voor deze situatie, waar helaas maar geen verandering in lijkt te komen. De Belgische arbeidsmarkt kent een steeds ouder wordende werknemerspopulatie, die onder andere omwille van de voordelen gekoppeld aan anciënniteit, niet geneigd zijn om hun job te verlaten. Daarnaast zien we ook dat  Belgische werknemers algemeen de risico’s schuwen en, ondanks het feit dat hun job inhoudelijk te weinig voorstelt, zij er toch blijven aan vasthouden. Ze missen veerkracht én ondersteuning om hun loopbaan bewuster in handen te nemen.”

Meer onvrijwillig verloop in kleinere ondernemingen

In organisaties met minder dan 50 werknemers noteren we een onvrijwillig verloop van 4,59%, tegenover 3,26% in organisaties met 50 tot 99, en 2,34% in organisaties met 100 of meer medewerkers.

Wellicht is dit te wijten aan het feit dat kleinere ondernemingen sneller de impact voelen van een minder productieve medewerker en over minder opties beschikken om iemand bijvoorbeeld een andere functie te geven dan grotere ondernemingen.

In Vlaanderen verlaten werknemers hun organisatie meer dan in de andere gewesten

We merken in Vlaanderen een hoger vrijwillig verloop dan in de rest van het land: 6,28% (Vlaanderen) versus 5,44% (Brussel) en 4,97% (Wallonië). Vlaanderen is traditioneel een meer conjunctuurgevoelige regio, vandaar wellicht dat meer werknemers daar geneigd zijn om, in tijden van een recordaantal vacatures, uit te kijken naar nieuwe opportuniteiten.

Ook bij jongeren is er relatief weinig beweging

Jongeren onder de 25 jaar, zijn net als vorig jaar, de werknemers met het hoogste vrijwillige verloop, ook al blijft dit percentage relatief laag (14,95%). Zij verlaten hun werkgever dus het vaakst. Dit percentage daalt al meteen bij de leeftijdsgroep van 25 tot 29 naar 10,37%. Het kan verbazing wekken dat ook jongeren relatief gezien sterk vast blijven houden aan hun arbeidscontract van onbepaalde duur.

Jongeren hebben altijd een relatief hoger vrijwillig verloop gekend, en sinds 2015 zien we dat dit patroon meer uitgesproken is gezien de vele vacatures. Dit geldt vooral voor hoger geschoolde jongeren, een groep die sneller geneigd is van werkgever te veranderen, en die vandaag de meeste opportuniteiten krijgt. De meeste vacatures zijn immers voor hooggeschoolden. De verbetering van de economische context en de toename van het aantal vacatures creëren nieuwe kansen voor jongeren die een andere job willen, en dit het liefst met een contract van onbepaalde duur.

Ook het onvrijwillig verloop is het grootst bij de jongeren (jonger dan 24) en de oudere werknemers (55+). Bij jongeren heeft dit te maken met het feit dat zij sneller ontslagen worden, wanneer zij niet optimaal functioneren na verloop van tijd. Bij oudere werknemers heeft dit wellicht te maken met het nakende pensioen en de verlaagde productiviteit.

Hoog tijd voor drastische maatregelen

Frank Vander Sijpe: “Hoe kunnen we de arbeidsmarkt opnieuw in beweging krijgen en meer mensen aan het werk krijgen? We zouden moeten kunnen rekenen op een eengemaakte  sociale bescherming, over alle statuten heen. Dat bestaat nu tussen arbeiders en bedienden, maar zou over de hele loopbaan moeten gaan, ongeacht of mensen werknemer of zelfstandige zijn. Op die manier beperken we de hindernissen om te switchen tussen verschillende statuten. We zouden werknemers verantwoordelijk kunnen maken voor hun eigen marktwaarde in plaats van deze lineair te laten afhangen van hun anciënniteit. We zouden de overgang van niet-werken naar werken voordeliger kunnen maken voor alle werkzoekenden en de eventuele werkloosheidsuitkeringen beperken in de tijd.”

Over het onderzoek

De percentages personeelsverloop in 2018 zijn gebaseerd op een representatieve steekproef van Belgische werknemers uit de privésector. De percentages zijn gebaseerd op de databanken van het Sociaal Secretariaat van Securex. De cijfers hebben betrekking op alle Belgische werknemers actief in de privésector. Om de steekproef representatief te maken, hielden we rekening met de volgende kenmerken: omvang van de onderneming tot 1000 werknemers, regio van tewerkstelling, statuut, geslacht, leeftijd, werkregime. Alleen werknemers die: 1) minimaal één dag in de betreffende periode hebben gewerkt, en 2) een contract hebben voor meer dan 30 dagen, lieten we toe in de steekproef. Volgende groepen werknemers sloten we uit: interims, vakantiestudenten, zelfstandigen en (brug)gepensioneerden. Let op: werknemers uit de publieke sector maken sowieso geen deel uit van de steekproef.