60% meer werknemers op rand van burn-out sinds begin coronapandemie

Brussel, 4 juni 2022 – 28,5% van de Belgische werknemers loopt risico op burn-out. Bijna de helft (13,4%) van hen is al meer dan waarschijnlijk opgebrand en staat op de rand van een burn-out. Deze laatste groep werknemers die dreigt uit te vallen door een burn-out groeide in de coronaperiode aan met maar liefst 61,4%. Deze conclusies komen voort uit een onderzoek van partner in tewerkstelling en ondernemerschap Securex, die hiervoor samenwerkte met KU Leuven op basis van de Burnout Assessment Tool. Hieruit werd ook duidelijk dat vijf specifieke (werk)kenmerken verantwoordelijk zijn voor 41% van alle burn-outklachten. “Dit onderzoek brengt ons vandaag dichter bij het kraken van de burn-outcode”, stelt Hans De Witte, professor arbeidspsychologie aan de KU Leuven. ​ ​

Volgens de meest recente definitie van KU Leuven zijn de kernsymptomen van een burn-out fysieke en mentale uitputting, cognitief en emotioneel controleverlies en een mentale afstand van het werk. Op basis van de Burnout Assessment Tool (BAT) van KU Leuven onderzocht Securex de laatste evolutie van het risico op burn-out en de factoren die invloed hebben op het krijgen van een burn-out. Dit is de allereerste bevraging met de Burnout Assessment Tool op een representatief staal van werknemers in Vlaanderen én Wallonië.

Uit het onderzoek van Securex blijkt dat het risico op burn-out bij werknemers in de afgelopen coronajaren sterk is toegenomen. Waar dit in 2018 en 2019 nog bij 23,8% van de werknemers het geval was, steeg het burn-outrisico tot 28,5% in het najaar van 2021. Dit omvat niet-afwezige werknemers die een verhoogd risico lopen alsook zij die effectief op de rand van een burn-out staan en zich elke dag kunnen ziekmelden. Vooral in die laatste categorie zijn de cijfers verontrustend. Zo staat 13,4% van de werknemers zelfs op het punt een burn-out te krijgen. Dat is een stijging met maar liefst 61,4% ten opzichte van 2018-2019 (8,3%), net voor de coronacrisis.

Vijf triggers voor risico op burn-out

Het onderzoek van Securex identificeert vijf cruciale (werk)kenmerken die 41% van het risico op burn-outklachten verklaren. Vier van deze triggers verslechterden in de afgelopen drie jaar. Zo steeg het percentage werknemers met emotionele werkbelasting van 32% naar 40% en met privébelasting van 31% naar 38% tussen de periode voor corona (bevragingen in 2018 en 2019) en najaar 2021. De groep werknemers met jobonzekerheid evolueerde van 23% naar 27% en met hoge werkintensiteit van 27% naar 32%. De vijfde invloedrijke factor, rolconflicten, bleef wel stabiel, vermoedelijk deels door verminderd contact met collega’s bij meer telewerk en tijdelijke werkloosheid. ​

Hans De Witte, professor arbeidspsychologie aan de KU Leuven, wijst op het belang van het in kaart brengen van deze factoren: “Dit onderzoek brengt ons dichter bij het kraken van de burn-outcode. We kennen nu de grootste triggers van burn-outrisico en stellen vast dat de coronacrisis net op die triggers zwaar heeft doorgewogen. Veel werknemers kampten ondanks steunmaatregelen met een hogere jobonzekerheid en met zwaardere werkintensiteit door lagere bezettingen en het uitvallen van collega’s. Ook hadden ze een hogere emotionele werkbelasting door besmettingen, financiële onzekerheid of mentale moeilijkheden om zich heen. Dat leidt dan weer tot zwaardere privébelasting, versterkt door minder bewegingsmogelijkheden en door de combinatie thuiswerk-gezinsleven.”

Wie loopt meer risico op burn-out?

Securex onderzocht ook of bepaalde profielen van werknemers een verhoogd risico op burn-out vertonen. Het burn-outrisico daalt met de leeftijd waarbij werknemers jonger dan 25 jaar gemiddeld 2,4 keer meer risico op burn-out lopen dan werknemers ouder dan 54 (39,0% vs 16,3%). Ook de gezinssamenstelling maakt een verschil. Alleenstaanden met jonge kinderen hebben 39,5% meer risico dan andere werknemers (33,3% vs 23,9%). Universitair geschoolden blijken een significant lager risico te lopen op burn-out dan lager geschoolden (20,5% vs 25,5%). Tenslotte is het risico op burn-out ruim een kwart hoger in Wallonië dan in Vlaanderen (28% vs 22,5%). Securex concludeert uit het onderzoek echter dat deze achtergrondkenmerken samen hoogstens 5% van het risico op burn-out verklaren en dus sterk ondergeschikt zijn aan de (werk)kenmerken, die samen 41% verklaren.

Burn-out aanpakken op alle niveaus

Burn-out is een van de oorzaken van het toenemende ziekteverzuim in België. Zo lag het middellang absenteïsme (tussen een maand en een jaar) door ziekte in het najaar van 2021 ruim 5% boven het niveau van 2019 en in het eerste kwartaal van 2022 al 9,5% hoger dan in hetzelfde kwartaal in 2020. Securex wijst op het belang van preventie en op de gedeelde verantwoordelijkheid om de cijfers in te dijken.

Heidi Verlinden, Research Project Manager bij Securex: “De sombere cijfers wijzen erop dat een meer doortastende aanpak door alle betrokken partijen dringend nodig is. Securex pleit ervoor om volop in te zetten op burn-outpreventie op niveau van zowel overheid, werkgever als werknemer. Het concept van fysieke check-ups van werknemers is al flink ingeburgerd; ook mentale check-ups zijn nodig, preventief en op regelmatige basis. Als de overheid deze combinatie van check-ups systematisch invoert voor álle werknemers, zullen werkgevers hierop inzetten. En hebben werknemers een regelmatig evaluatiemoment en -instrument om kritisch stil te staan bij hun jobbeleving en loopbaan.”

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ***

Over het onderzoek

De cijfers van dit onderzoek komen uit bevragingen over verschillende HR-domeinen die Securex uitvoerde in 2018, 2019 en 2021. De steekproeven tellen telkens minstens 1500 werknemers en zijn representatief voor de Belgische arbeidsmarkt op vlak van geslacht, leeftijd, statuut, bedrijfsgrootte en regio. Deze van de meest recente bevraging in oktober 2021 omvat 1522 werknemers.

De besproken verbanden betreffen de ‘zuivere impact’ van een werkkenmerk of achtergrondkenmerk, dus exclusief de invloed van de andere relevante variabelen. Het risico op burn-out bij jongere werknemers bijvoorbeeld, is een effect van leeftijd op zich en wordt niet verklaard door hun gebrek aan ervaring (werknemers met hogere anciënniteit lopen trouwens een hoger risico op burn-out). Weliswaar is de richting van het verband soms ook mogelijk in omgekeerde richting doordat dit een cross-sectioneel onderzoek is en geen longitudinaal.

De ‘Burnout Assessment Tool’ (BAT) is ontwikkeld door de KU Leuven. Deze vragenlijst maakt het mogelijk om in één oogopslag het risico op burn-out in te schatten. De meting levert een eindscore op die kan geïnterpreteerd worden aan de hand van een stoplichtmodel. Er zijn drie zones: veilig (groen), risicovol (oranje) en alarmerend (rood).

Volgens de definitie van de KU Leuven heeft burn-out vier kernsymptomen:

En drie bijkomende dimensies:

www.burnoutassessmenttool.be

Schaufeli, W., De Witte, H., & Desart, S. (2020). De Burnout Assessment Tool: een nieuw instrument voor het meten van burn-out. Tijdschrift voor Klinische Psychologie, 4, 267-283.