Vanaf 21/11 voltijdse vierdagenweek van toepassing: volgens 1 op 4 werkgevers onmogelijk toepasbaar

Brussel, 18 november 2022 – Vanaf maandag 21 november treedt de voltijdse vierdagenwerkweek officieel in voege in België. Een vierde (25,7%) van de Belgische werkgevers acht dit systeem vandaag onmogelijk toepasbaar in hun onderneming. Meer dan de helft (52,2%) onder hen die aanvragen zouden weigeren, doen dat omdat de werknemers een functie invullen die vijf werkdagen permanentie vereist. Dat blijkt uit een recente werkgeversbevraging van partner in tewerkstelling en ondernemerschap Securex. Werkgevers verwachten geen stormloop op de nieuwe maatregel en zijn verdeeld over de impact op werknemers die op het systeem zouden intekenen. Professor arbeidseconomie Stijn Baert (UGent @ Work): “Werknemers verwachten dankzij een vierdaagse werkweek een betere work-lifebalans, meer contact met vrienden en betere ontspanning. Dat werkgevers minder aanvragen verwachten vanwege werknemers kan ‘wishful thinking’ zijn uit vrees voor een lagere productiviteit.”

De wet rond de voltijdse vierdaagse werkweek verscheen op 10 november 2022 in het Staatsblad en treedt dus de facto in werking op maandag 21 november. Vanaf dan kunnen werknemers vrijwillig hun werkgever verzoeken om een voltijdse week in vier dagen uit te oefenen. Werkgevers zijn hierbij niet verplicht om hierop in te gaan mits ze gemotiveerd weigeren.

Een recente bevraging van Securex bij 1340 werkgevers in België toont aan dat deze de algemene toepasbaarheid van een voltijdse vierdagenweek laag inschatten. Volgens één op vier Belgische werkgevers (25,7%) is de vierdaagse werkweek onmogelijk algemeen toepasbaar in hun bedrijf; in Wallonië loopt dit op tot 30,5%. Volgens bijna 8 op de 10 werkgevers in Vlaanderen zou dit moeilijk tot onmogelijk zijn. In Wallonië vindt 30,5% van de werkgevers het systeem onmogelijk toepasbaar; bij kleine ondernemingen tot 9 werknemers loopt dit cijfer op tot ruim 1 op 3 (34,4%). Bij de vergelijking tussen de sectoren zijn het vooral ondernemingen actief in de sectoren productie, horeca of retail die dit onmogelijk toepasbaar zien, met een cijfer van 29,1% versus 23,9% in andere sectoren.

Werkgevers verwachten niet veel aanvragen

Werkgevers geven als belangrijkste redenen om een aanvraag te weigeren aan dat specifieke functies 5 werkdagen permanentie vereisen (52,2%) en een te grote impact op de bedrijfs-, afdelings- of teamactiviteit (42,5%).

Werkgevers vinden het duidelijk moeilijk om in te schatten waaraan ze zich mogen verwachten. 3 op 10 (30,7%) geeft aan geen idee te hebben van de mate waarin hun medewerkers een aanvraag voor een voltijdse vierdagenweek zullen indienen. Veel werkgevers verwachten geen lawine van aanvragen. Zo meent 46,1% dat slechts 10% van hun medewerkers effectief een aanvraag zal doen. 13% van de werkgevers zou vervolgens geen aanvragen voor een voltijdse vierdagenweek weigeren.

Verdeelde meningen over de impact

Over de impact die het systeem zal hebben op wie erin stapt, heerst duidelijk verdeeldheid. De helft van de werkgevers denkt dat dit nieuwe werkregime het welzijn van de werknemers in kwestie positief zal beïnvloeden, terwijl 23,3% schat dat de impact op het welzijn negatief zal zijn. De meningen over wat een voltijdse vierdagenwerkweek zal doen met de productiviteit van medewerkers die in het systeem stappen, liggen zowaar nog meer uiteen. 31,6% werkgevers gelooft dat het positieve impact zal hebben op de productiviteit van de werknemer, maar 35,7% verwacht negatieve impact.

Professor arbeidseconomie Stijn Baert: “In een recente bevraging van UGent@Work onder Vlaamse werknemers gaf 37% van de voltijdse krachten aan zich in de vierdaagse werkweek te zien werken. Ze zien er een betere work-lifebalans, meer contact met vrienden en familie en betere ontspanning in. Dat werkgevers minder aanvragen verwachten kan samengaan met hun vrees voor een lagere productiviteit. Effectief, er zijn studies die concentratieproblemen en vermoeidheid doen verwachten. Net omdat deze internationale literatuur voorlopig verschillende kanten uitschiet, bieden we werkgevers aan de impact op het welzijn van deze concrete Belgische maatregel bij hun medewerkers gratis te laten evalueren door UGent @ Work.”

Elisabeth Van Steendam, manager wellbeing Securex, waarschuwt voor mogelijke valkuilen: “Dit is geen oplossing voor werknemers die zich nu al niet goed voelen in hun job. Het probleem verlegt zich dan gewoon naar vier extra lange dagen, die waarschijnlijk nog meer recuperatietijd zullen vereisen. De natuurlijke behoefte aan herstel verschilt ook van persoon tot persoon. Voldoende fysieke en mentale rust inbouwen, elk volgens zijn eigen behoeften, is altijd een absolute must voor het welzijn en de productiviteit van een werknemer. De impact van langere werkdagen op brein en lichaam mogen we niet onderschatten, zowel bij arbeiders als bedienden.”

De voltijdse vierdagenwerkweek in de praktijk

Elke werknemer in de privésector die momenteel voltijds werkt, kan een aanvraag indienen voor het nieuwe systeem. Werkgevers hebben op hun beurt het recht om aanvragen gemotiveerd te weigeren. Wanneer de werkgever een aanvraag van een werknemer aanvaardt, kan die werknemer gedurende zes maanden zijn voltijds werkschema presteren op vier dagen. Vervolgens kan deze periode steeds opnieuw verlengd worden. Werkgevers die het systeem invoeren, dienen dit afhankelijk van de werkduur in te voeren in een ondernemings-cao of wijziging van het arbeidsreglement. Pas daarna kunnen werknemers instappen in de nieuwe regeling, die vastgelegd wordt in een officiële overeenkomst. Een aanvraag indienen voor een voltijdse vierdagenwerkweek is ten slotte geen geldige reden voor ontslag en op de dagen waar de werknemer niet werkt, zijn vrijwillige overuren niet toegelaten.

Over het onderzoek

Deze bevraging werd door Securex uitgevoerd bij 1.340 werkgevers in België. De bevraging liep van 4 tot 25 oktober 2022. De respondenten vertegenwoordigen ondernemingen in Vlaanderen (54%), Wallonië (32%) en Brussel (14%). Hun werknemersbestand varieert van 1 tot meer dan 1.000. 59,5% van de respondenten betrof een onderneming met maximaal 25 werknemers, 27,3% met 26 tot 250 werknemers en 13,3% met meer dan 250 werknemers.