COVID-19-crisis zorgt voor hoogterecord langdurig afwezigen in België

• Percentage langdurig afwezigen steeg tot ongeziene 3,18 % in eerste helft 2020
• Securex roept overheid op tot extra inspanningen voor de grotere groep langdurig afwezigen
• Registratie kort absenteïsme daalde schijnbaar sterk tijdens eerste jaarhelft door systeem van tijdelijke werkloosheid
• Securex raadt werkgevers aan om hun inspanningen om korte afwezigheid terug te dringen niet af te zwakken, want de kost van ziekteverzuim zal opnieuw stijgen

Brussel - In een context waarin de arbeidswereld hard wordt getroffen door het coronavirus, bereikte het langdurig absenteïsme (langer dan 1 jaar) in België een ongezien record tijdens de eerste helft van 2020. Dat blijkt uit een studie van HR-dienstverlener Securex bij 25.000 werkgevers en iets minder dan 190.000 werknemers, over de evolutie van absenteïsme door ziekte en privéongevallen tijdens de eerste zes maanden van 2020. Het kort absenteïsme (korter dan een maand) is over de Belgische arbeidsmarkt sterk afgenomen. Het gaat om een artificiële daling, veroorzaakt door het systeem van tijdelijke werkloosheid.

De jaarlijkse barometer van HR-dienstverlener Securex over het absenteïsme van werknemers in België toont aan dat het langdurig absenteïsme (langer dan een jaar) na voorbije jaren van stabilisatie, in de eerste jaarhelft van 2020 een hoogterecord bereikte (3,18%). Dit wil zeggen dat op een gemiddelde werkdag in de eerste helft van 2020 meer dan 3 werknemers op 100 sinds langer dan een jaar afwezig waren door ziekte of privéongeval.

Het aantal langdurig afwezigen in België steeg tussen 2008 en 2017 elk jaar. In 2018 werd er voor het eerst in 10 jaar een niet-significante stijging opgetekend, gevolgd door een stabilisatie in 2019. De COVID-19-pandemie zorgt er echter onrechtstreeks voor dat er in de eerste jaarhelft van 2020 opnieuw een sterke significante stijging is op te merken (+8%).

“Het lijkt erop dat bedrijven na een periode met veel inspanningen voor re-integratie van langdurig afwezigen, deze sinds de start van de coronacrisis hebben moeten terugschroeven om zich te focussen op het belangrijkste: overleven. De coronacrisis heeft bedrijven gedwongen een ​​vrij klein personeelsbestand aan te houden om de loonkosten zo laag mogelijk te houden, omdat in veel sectoren de activiteit aanzienlijk is gekrompen. Activatie van langdurig afwezigen blijkt voor veel werkgevers geen prioriteit in tijden van corona”, legt Heidi Verlinden, HR Research Expert bij Securex, uit.

Securex roept de overheid op tot nog meer ondersteuning om langdurig afwezigen opnieuw te activeren aangezien veel bedrijven daar door de huidige context onvoldoende zelf kunnen voor instaan.

“Doordat bedrijven vandaag focussen op 'overleven', komen ze tijd, geld en werk te kort om hun langdurig zieke werknemers een werkhervattingstraject te kunnen aanbieden, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat. Maar er moet vandaag net meer dan ooit aandacht uitgaan naar deze groep werknemers om dramatische gevolgen te vermijden. Want hoe langer een werknemer afwezig blijft, hoe kleiner de kans dat hij ooit zijn job hervat."

Artificiële daling kort ziekteverzuim

Het aantal afwezigheden van korter dan een maand is dan weer spectaculair gedaald in de eerste jaarhelft van 2020. Na een licht stijgende trend de afgelopen jaren (+11% in vijf jaar), daalde het korte absenteïsme met liefst 12% tijdens de eerste 6 maanden van 2020 ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Voor de frequentie van de afwezigheden geldt dit nog sterker: het gemiddeld aantal ziektemeldingen per werknemer is in de eerste helft van dit jaar met liefst 20% afgenomen. En dit ondanks de pandemie van het coronavirus.

Zoals Securex eerder onderzocht[1] is de vastgestelde afname van het kort absenteïsme vooral te danken aan de grote groep van werknemers die tijdelijk werkloos waren: de ziektedagen van deze mensen worden immers niet geregistreerd door hun werkgever.

“Vele bedrijven stellen een daling van kort absenteïsme, en de bijhorende kosten, vast maar het probleem is niet van de baan.” legt Stephanie Heurterre, Senior Consultant bij Securex, uit. Sommige werkgevers willen hun inspanningen en aanpak rond absenteïsme daarom terugschroeven. Medewerkers ervaren echter in de huidige context vaak meer stress en een verminderde betrokkenheid. Dit laatste vaak enkel al door de afstand van de digitale werkomgeving maar er spelen tal van andere factoren mee. De impact van de verminderde motivatie en betrokkenheid op absenteïsme zal echter pas voelbaar zijn nadat het systeem van tijdelijke werkloosheid stopt. Daarom is het, nu meer dan ooit, cruciaal om in open dialoog te blijven met je medewerkers, aan- of afwezig (wegens ziekte, economische werkloosheid, ...), op kantoor of thuis aan het werk. Investeren in het behouden van motivatie en welzijn is in coronatijden belangrijker dan ooit.”   

Dat kort absenteïsme onder actieve werknemers niet is afgenomen, wordt bevestigd door bijkomende vergelijking met sectoren waarin er minder sprake was van tijdelijke werkloosheid, zoals de zorg- en welzijnssector en de banken- en verzekeringssector.

Uit de cijfers blijkt dat er in deze twee sectoren – in tegenstelling tot de algemene trend – geen daling was van kort absenteïsme tijdens de eerste jaarhelft van 2020 (de lichte stijging is niet significant).

“In deze sectoren waar veel minder sprake is van tijdelijke werkloosheid, is de absenteïsmekost niet gedaald. Dit geeft ons een beeld van wat werkgevers algemeen mogen verwachten eens het regime van tijdelijke werkloosheid ten einde loopt. Het is dus een illusie te denken dat werken aan absenteïsme verleden tijd is,” besluit Heidi Verlinden van Securex.

Meer informatie: https://www.securex.be/nl/publicaties/white-papers/absenteisme-in-2019

Over het onderzoek

De cijfers in dit onderzoek gelden voor een gemiddelde werknemer in een gemiddelde onderneming tot 1000 werknemers in de Belgische privésector. In de eerste helft van 2019 telde de steekproef 25.340 werkgevers en 200.556 werknemers.

Uit de vergelijking met de RSZ-populatiegegevens blijkt dat onze steekproef de Belgische arbeidsmarkt weerspiegelt voor het statuut, het geslacht, de leeftijd van werknemers en voor de omvang van ondernemingen tot 1000 werknemers. Voor de regio’s is ze minder representatief. Daarom corrigeren we de absenteïsmecijfers met een wegingsfactor die specifiek is voor elke provincie.

Het aantal 1000+ bedrijven in onze steekproef fluctueert. Gezien het gewicht van zo’n groot bedrijf op het absenteïsmecijfer van de volledige steekproef, nemen we deze grote bedrijven niet op in de totaalcijfers. Zo vermijden we fluctuatie in evolutiecijfers door fluctuatie in de steekproef.

Cijfers voor specifieke sectoren zijn slechts indicatief omdat we hier geen aanspraak maken op representativiteit. Onze steekproef voor de zorg- en welzijnssector omvat 1158 bedrijven met maximum 1000 werknemers en 7357 werknemers. De financiële en verzekeringssector telt 691 bedrijven met een maximum van 1000 werknemers en 3898 werknemers.

[1] https://press.securex.be/aantal-door-werkgevers-geregistreerde-ziektedagen-daalde-in-april